Het is heel vaak mooi weer op 4 mei. Op een of andere manier hoort dat erbij, het geeft een extra gevoel van gewonnen vrijheid. Vroeger keek ik altijd met m’n ouders naar de herdenking op de tv. Als rond half acht de zware bel van de Waalsdorpervlakte in beeld kwam begon ik al in de eerbiedige stemming te komen. “Tijdens de twee minuten mag je ook wel aan opa denken”, zei m’n moeder. Die was ook dood, dus daar zat wat in.
Als de trompet speelde was ik al helemaal stil, terwijl dat eigenlijk nog niet hoefde. Daarna luidde de klok, en begon het pas echt. Het duurde een eeuwigheid, veel langer dan ik aan mijn opa kon denken. Ik lachte stiekem om de duiven die je overal overheen zag zweven, om de opgedirkte militairen, of om een meneer met een gek hoofd. Bij het inzetten van het Wilhelmus ademde ik weer dieper. Ik zong het nooit mee, maar liet het altijd waardig over me heen stromen. In de tien minuten die volgden bleef ik nog een beetje in de gewijde sfeer, maar per gelegde krans nam mijn zin om iets anders te gaan doen toe. Toch, het belang van de herdenking zat er stevig in, dat draag ik sindsdien en tot en met vandaag met me mee.
Er kwam de keer toen ik 16 was en ik pardoes met mijn vriend Sander op het station van Meppel zat toen het acht uur was. We zaten op een bankje op het perron. Er waren geen treinen, de lucht was helder maar fris. De stationsomroep kondigde aan wat er om acht uur ging gebeuren: dat alle treinen in Nederland twee minuten stilstaan. We zwegen en keken wat onhandig voor ons uit. Samen zwijgen moet je leren.
Er kwam de heel warme keer met de ramen open in Den Bosch. Er kwam de keer tijdens een familieweekend. Er kwam de keer dat we eigenlijk iets anders aan het doen waren en het er even tussendoor moest. Ook zat ik een keer in de trein naar Utrecht. En er kwam die ene keer dat ik het vergat, waarna ik me zuur en lullig voelde. Sommige dingen zijn heilig, en eventjes aan de doden denken, dat kan er echt wel af.
Vanavond móest ik er er even uit. Ik had de hele dag achter de laptop gezeten, het audioprogramma Logic verkennend om beter te leren hoe je muziek kunt produceren, en daarna kwam er plots nog een vergadering waar ik geen erg in had gehad. Als ik om zeven uur even ga fietsen neem ik me voor om netjes om 19.55 terug te zijn. Het lukt niet, ik krijg op de terugweg al door dat ik het niet ga halen. Balend trap ik me de blubber, maar tegen de tijd dat ik bij het park in de buurt ben snap ik dat het kiezen is: buiten adem en knorrig in de fietsenstalling staan zwijgen, of hier afstappen.
En dat blijkt magisch. De zon schijnt in de kring met hoge populieren, ik sta in het lange gras en sluit mijn ogen. Ik ga niet op mijn telefoon kijken of het al acht uur is maar concentreer me en zeg zachtjes een mantra, eentje die je traditioneel 24 keer zegt. Pas bij de zesde mantra hoor ik een verre kerkklok acht slaan. De warme zon op mijn gezicht en de diepe stilte zijn mooi, ik denk niet concreet aan wat er in de oorlog gebeurd is maar zend eerder iets van vrede de wereld in. Je weet nooit wie er iets aan heeft - of eigenlijk, iedereen heeft er iets aan, toch? Precies als ik de laatste woorden zeg hoor ik ergens vanaf een balkon heel zacht de tonen van het Wilhelmus. Ik voel me weer fris en goed.
Bijgaande foto maakte ik van de week in een bunker in het natuurgebied waar ik vaak ga wandelen. Je kon er een klein stukje in. Op de grond lagen wat lege bierblikken en het rook er sterk naar vuur. Het jaartal 1940 stmet de graffiti eronder. Terwijl ik probeerde om de foto mooi te kaderen, vloog er ineens vlakbij mijn hoofd een beest naar binnen. Ik schrok en slaakte een kreet; de zwaluw draaide zich bliksemsnel om en vloog weer weg. In mijn poging iets van de oorlog vast te leggen had ik per ongeluk het huis van een ander ingenomen. Eenmaal buiten verontschuldigde ik me tegen de druk rondscherende vogels, die me met argwaan leken te bekijken en niet meer naar binnen gingen. Gelukkig had deze bezetting maar twee minuten geduurd. Zo lang had het kroost hopelijk wel kunnen wachten.
—————
Ik ben ook wel benieuwd naar jouw bijzonderste 4 mei. Wat betekent het voor je?
(Geschreven op 4 mei 2020)
